Migreni tetikleyen bazı durumlar vardır. Stres, açlık gibi bazılarını biliriz. Kahve, çikolata gibi bazılarını ise yanlış biliriz. Migren tetikleyicileri içinden bazı ilginç olanları hazırladık. Kişiye özel, hiç akla gelmeyecek migren tetikleyicileri de olabilir.
Unutulmaması gereken, tüm bunlar adı üstünde migreni tetikleyen durumlardır; migrenin gerçek nedeni değildir.
1 – Duyarlı Kişilik
Duyarlı kişilik ya da hipersensitif olmak migrenin oluşmasındaki temel yapıdır. Duygusal olarak hassas, duyarlı olmanın yanı sıra detaycı, bazen takıntılı kişilik özellikleri dikkat çeker. Duyarlı kişilik, çevresel uyaranlara açık değildir. Işık, ses ve kokuya hassasiyet olabilir.
Hipersensitif yapının olumlu kazanımları da vardır. Ayrıntıları çabuk görebilmek, karmaşık işleri diğer insanlardan daha hızlı düzenleyebilmek, aynı anda birden fazla işi kotarabilmek iş hayatında büyük kazanımdır. Algının yüksek olması da yaratıcılığı artırır.
2 – Fazla Kilo
Yakın dönemdeki bir çalışmada migren ile vücut kütle indeksi (BMI) arasında ilişki olduğunu göstermiştir. Migren, BMI 30 olanlarda (biraz kilolu) zayıflardan %35 daha fazla gözlemlenmektedir. Bu oran, BMI %40 üzeri (obez) olanlarda %80’e çıkıyor.
Bu çalışma, çoğunluğu obez ABD’de yapılmış. Hastalarım arasındaki orana bakarak bu verinin ülkemizde çok geçerli olmadığını söyleyebilirim.
3 – Aşırı Egzersiz & Cinsel İlişki
Migrende bio-elektriksel bozukluk vardır. Kişinin bedeni zorlandığında bio-elektriksel bozukluk kontrol edilemez. Migren atağı başlar.
Aşırı egzersiz, yorulma ve cinsel ilişki bedeni fiziksel olarak zorlar. Bu zorlanma migren atağını başlatabilir. Cinsel ilişki sırasında migren başlayabileceği gibi orgazm sırasında da ağrı başlayabilir. Orgazmik ağrıda migren başlayabilir fakat diğer yandan orgazmın baş ağrısına iyi geldiğini söyleyenler de vardır.
4 – Hareketsizlik, Pasif Yaşam
Hareketsizlik ve pasif yaşam migreni başlatabilir. Üretmek, kişiyi mutlu kılar, yaşam enerjisini güçlendirir. Hareketsiz ve bıkkın yaşam ise üretimden uzaklaştırır. Mutsuzluk, migreni tetikler.
Migren atakları yaşamı ve üretmeyi engeller. Böylece kısır döngü oluşur. Kişi migren yaşadığı için de yaşamdan uzaklaşır. Depresif ruh hali gelişir.
5 – Hafta Sonu Tatili
Sadece hafta sonu başı ağrıyanlar vardır. Hafta sonu tatili migreni tetikler. Migren sistemin kontrolünün bozulmasıyla oluşur. Hafta sonları uyku saatlerimiz değişir. Sabah biraz daha uyumak, dinlenmek isteriz ama vücut böyle algılamaz. Migren, düzen değişikliğini sevmez.
Aynı şekilde, mutlu anlardaki heyecan ve çok yoğun dönemlerin arkasından gelen rahatlama dönemleri migreni tetikleyebilir.
6 – Boya, Parfüm Kokuları
Migrenli kişiler hipersensitif oldukları için kokuları başkalarından daha fazla algılarlar. Özellikle keskin kokular rahatsızlık verir. Boyalar, parfüm kokuları başta olmak üzere tüm keskin kokular rahatsız eder.
Boyalar, parfüm kokuları migreni başlatabilir ya da başlamış migreni artırabilir. Migrenli hasta normal zamanlarda bu kokuları tolere edebilir. Atak dönemlerindeki rahatsızlığı huysuzluk değildir; bu dönemde duyular keskinleşir.
7 – Susuzluk, Dehidratasyon
Herkesin kendine göre belirli bir günlük su içme, sıvı alma düzeyi vardır. Bir şekilde bu azaldığında susuzluk dehidratasyon gelişir. Bu durum bedeni zorlar. Zorlanma ise migreni açığa çıkarır.
Mutlaka çok sıvı tüketmek zorunda değiliz ama ihtiyacımızın altında da almamalıyız. Dehidratasyon, diğer sağlık problemlerinin yanı sıra migrenimizi de tetikleyebilir.
8 – Açlık, Öğün Atlama
Açlık, öğün atlama, en bilinen migren tetikleyicilerindendir. Migrenli kişiler yemeği geciktiremezler, öğün atlayamazlar. Ülkemizde ramazan ayında oruç tutmak çok zor olabilir.
Açlık bedenimizi zorlar. Beden migreni başlatan odağı kontrol altında tutamaz. Migren atağı başladıktan sonra bulantı varsa yemek yiyemez.
9 – Aşırı Çay, Kahve Tüketimi
Aşırı çay kahve tüketimi migreni tetikler diye düşünülür. Hatta bazı hekimler migrenli hastalara kahveyi düşünmeden yasaklarlar. Kahve boşuna suçlanmaktadır. Gerçekten bazı hastalarda kahve migreni tetikleyebilir. Tersine, migren atağı başlangıcında kahve içerek atağı durdurabilenler de vardır. Nietzsche, migren ataklarında sadece kahve ile günlerce bir odaya kapanırmış.
Ülkemizde çay tüketimi daha fazladır. Çay ile migreni tetiklenen hastaya pek rastlamadım.
10 – Uykusuzluk, Uyku Düzeni Bozulması
Uykusuzluk veya uyku düzenin bozulması migreni tetikler. Burada temel kavram düzenin bozulmasıdır. Her gün uyanıldığından erken saate uyanmak zorunda kalmak migreni tetikler. Tam tersi, daha geç kalkmak, fazla uyumak da migreni tetikleyebilir. Gün içindeki uykular da bazı kişilerde migreni tetikleyebilir.
Migrenliyseniz uyku düzenine dikkat etmeniz gerekir. Uyuduğunuz saatler düzenli olmalıdır.
11 – Mutluluk, Aşırı Heyecan
Migren strese çok bağlanır. Migreni mutluluk da, aşırı heyecanlanma da tetikler. Olumlu olsa da duygulandığımızda dengemiz bozulur. Migren düzen sever.
Mutluluk için hastalar der ki “Migrenim, yaşamayayım istiyor. Üzülsem, sıkılsam ağrıyor, sevinmeye, mutlu olmaya da gelmiyor.”